Nu Covid-19 al meer dan het jaar in het land is, zijn er meer en meer testen en sneltesten voor Covid-19 op de markt verkrijgbaar. Niet enkel de overheid zet in op testen op Covid-19, ook wanneer je bijvoorbeeld op reis wil moet je bij heel wat luchtvaartmaatschappijen een Covid-19 test certificaat kunnen voorleggen. Maar welke test kies je? En wat is het verschil tussen PCR tests, een antigeen sneltest, een antistoffentest en een PoC test? Wij leggen het hier aan je uit.

PCR test

Wanneer wij het over Covid tests hebben, heb je waarschijnlijk al wel een keer gehoord van PCR tests. PCR tests zijn de meest bekende en vaakst voorkomende Covid tests. De letters PCR staan voor Polymerase Chain Reaction. Dit wil zeggen dat de test het RNA van het virus zal omzetten in DNA en dat DNA dan miljoenen keren zal kopiëren waarna een moleculaire test het DNA dan kan waarnemen. Met de PCR-test is het RNA vanaf ongeveer 2 dagen voor het begin van klachten tot soms 2 maanden na de start van klachten aan te tonen.

Hoe werkt het precies?

Een SARS-CoV-2 PCR test bestaat uit enkele stappen.

1. Middels een mond- e/o neusswap wordt materiaal uit de neus en de keel afgenomen
2. Tijdens een isolatiestap wordt het RNA uit het afgenomen materiaal gezuiverd.
3. Het gezuiverde RNA wordt dan omgezet in DNA met behulp van een eiwit dat Reverse Transcriptase (RT) heet.
4. Amplificatiestap: Bij het omgezette DNA worden primers toegevoegd.
5. Door de primers wordt een uniek deel van SARS-CoV-2 gemarkeerd en vermenigvuldigd.

Het vermenigvuldigen gebeurt in cycli. In elke cyclus wordt het aantal kopieën van dat unieke deel verdubbeld, er wordt dus een 1 op 1 kopie gemaakt. De amplificatiestap bestaat meestal uit rond 40 cycli. Dit resulteert soms in miljarden deeltjes van het unieke deel van het DNA. Het PCR apparaat detecteert wanneer dit aantal unieke deeltjes boven een bepaalde drempel uitkomt en de test is dan positief.

Gebruikelijke PCR apparaten zien hoeveel cycli er nodig zijn om positief te worden. Het aantal cycli is de Ct-waarde. Als de PCR positief is geworden met een lage Ct-waarde, betekent dit dat er heel veel RNA van het virus in het oorspronkelijk afgenomen materiaal zat. Een hoge Ct-waarde betekent dat er weinig RNA in het oorspronkelijke materiaal zat.

Hoe lang duurt een PCR test in een laboratorium?

De duur van de PCR-test variëert tussen 45 minuten en 4 uur. Dit is afhankelijk van de gebruikte apparatuur.

Voordelen PCR test

Een van de grootste voordelen van een PCR test is dat deze test het virus kan waarnemen, ook wanneer er maar een klein beetje RNA van het virus aanwezig is op je stokje. Op die manier kan je dus beter en vooral gerichter testen. De meeste PCR testen zijn 100% accuraat.

Nadelen PCR test

Het grote nadeel van een PCR test is echter dat deze tests enkel uitgevoerd kunnen worden door mensen die opgeleid zijn om deze testen af te nemen. Daarnaast is het ook zo dat het enkele uren kan duren voor je een resultaat hebt.

Ook één tot twee maanden na besmet te zijn geweest met het virus is het resultaat van een PCR test vaak positief. Reizigers kunnen hier last van hebben. Veel landen bieden inmiddels mogelijkheden aan om toch nog te kunnen reizen. De reiziger moet zich dan goed informeren wat de regels zijn.

Antigeen Sneltest

Wanneer je snel wil weten of je besmet bent met Covid-19, kun je een antigeen sneltest gebruiken. Deze test kun je het beste gebruiken wanneer je Corona gerelateerde klachten hebt. Ook wanneer je zonder klachten in quarantaine zit, kun je een sneltest gebruiken om uit de quarantaine te komen. Informeer goed bij de plaatselijke autoriteiten naar de quarantaineregels en hoe je de quarantaine (vroegtijdig) kunt beëindigen.

Er bestaan ook antigeensneltesten als zelftest. Het verschil is dat het geen diep neusswab is. Een Antigeen Zelftest kun je makkelijk zelf toepassen door wat neusslijm op de testcasette te plaatsen. Je hebt dan binnen 15 minuten de uitslag.

Hoe werkt een antigeen sneltest?

Bij een antigeensneltest wordt de aanwezigheid van viruseiwit (antigeen) aangetoond in materiaal dat is verkregen met een uitstrijk uit de neusholte. Antigeen sneltesten detecteren virussen bij personen met hogere virale loads en dit zijn de personen die potentieel, op dat moment, als het meest besmettelijk worden beschouwd.

De test geeft snel een uitslag. Meestal na een kwartier na het opbrengen van het monster op de testcasette.

Voordelen antigeen sneltest

Het grootste voordeel aan de antigeen sneltest is dat je snel een resultaat hebt. De test is ook buiten een laboratorium te gebruiken. Antigeen zelftesten zijn verkrijgbaar bij de apotheek of drogisterij en zijn vooral geschikt voor mensen met lichte klachten of voor regelmatige tests uitgevoerd bij studenten of werknemers.

Nadelen antigeen sneltest

Het grote nadeel van de antigeen sneltest is dat hij niet nauwkeurig is. De antigeentest is minder gevoelig dan de PCR test. Vooral als er weinig virusdeeltjes aanwezig zijn is de antigeentest vaak negatief. Ook kan het voorkomen, dat jij je neusslijm niet juist afgenomen hebt, je kan de test ook verkeerd lezen of - in het uiterste geval kan de test ook een uitslag geven die vals-positief of vals-negatief is. Indien je zwaar ziek bent of vermoedt dat je Covid-19 hebt, laat je dan bij voorkeur met een PCR test testen.

Antistoffen test

Waar er bij de PCR test en antigeen sneltest gebruik gemaakt wordt van neusslijm of een monster uit de keel, zal een antistoffentest in je bloed op zoek gaan naar antistoffen tegen Covid-19. De antistoffentest, ook serologische test genoemd, toont aan of er specifieke antistoffen tegen SARS-CoV-2 in je bloed zitten. Deze test toont aan of je het virus hebt gehad.

Een druppeltje bloed zal dan onderzocht worden op Covid-19 antistoffen. Deze antistoffen worden 7 tot 21 dagen na de besmetting aangemaakt. Deze test zal met andere woorden dus niet testen of je momenteel ziek bent, maar enkel testen of je in het verleden besmet bent geweest met Covid-19.

Hoe werkt een antistoffen test?

Het kan 1 tot 3 weken duren voordat je lichaam de juiste antistoffen maakt en deze voldoende aanwezig zijn in je bloed, zodat ze gemeten kunnen worden. Voor een serologische test wordt wat bloed afgenomen. Het bloed wordt dan in een laboratorium geanalyseerd.

Afhankelijk van de periode na een infectie zijn IgA, IgG en IgM antistoffen meetbaar. De eerste antistoffen die het lichaam gaat aanmaken zijn van het IgM type. Door IgM kan worden aangetoond dat een actieve infectie wordt doorlopen. Dit proces komt pas naar 2-3 weken in gang.

Na verloop van tijd neemt deze hoeveelheid IgM antistoffen weer af en worden zogenaamde geheugencellen, IgM,  gemaakt. Deze zorgen ervoor dat, wanneer het lichaam wederom met het lichaamsvreemde organisme in aanraking komt, er snel een grote hoeveelheid antistoffen wordt aangemaakt. IgM toont aan dat iemand in het verleden al eerder in aanraking is geweest met het virus. Er zijn ook IgA antistoffen. Deze ontstaan tijdelijk tussen de IgM en IgG fase.

Voordelen Antistoffen test

Het voordeel aan de antistoffen test is dat je na de test weet of je Covid-19 al hebt gehad.

Nadelen antistoffen test

Een antistoffentest kan enkel gebruikt worden om na te gaan of jij in het verleden Covid-19 hebt gehad. Deze test is dus niet geschikt om na te gaan of je momenteel aan Covid-19 lijdt.

Let op!

Antistoffen sneltesten bestaan ook. Deze zijn meestal niet nauwkeurig. Laat je goed informeren bij de aanbieder.

PoC test

Een PoC test - PoC staat voor Point Of Care, is een test die binnen enkele minuten een resultaat kan leveren. Deze testen bestaan al langer en worden in ziekenhuizen vooral gebruikt om laboratoriumtesten uit te voeren, door gespecialiseerde medewerkers van het laboratorium .

Ook voor de uitbraak van het Coronavirus werden er PoC testen ontwikkeld. Deze testen kunnen gebaseerd zijn op verschillende soorten SARS-CoV-2 diagnostieken waaronder de antigeen test waarbij men op zoek gaat naar proteïnen van het virus, of de PCR test waarbij men het RNA van het virus omzet in DNA en dan vermenigvuldigt.

PoC-tests zijn gebaseerd op een verscheidenheid aan technologieën en formaten, zowel oud als nieuw: conventionele op antigeen gebaseerde tests voor het detecteren van virale eiwitten; isothermal nucleic acid amplification and loop-mediated isothermal amplification (LAMP) voor de detectie van viraal genetisch materiaal; en nieuwere op CRISPR gebaseerde diagnostische testen, die viraal genetisch materiaal detecteren, maar in minder stappen en zonder polymerasekettingreactie (PCR) -machines.

PoC-tests zijn gemakkelijk te gebruiken omdat ze kunnen worden ingezet in een risicovolle omgeving, zoals verpleeghuizen of onderwijsinstellingen. PoC-testen zijn een nuttige en snelle aanvulling op de laboratoriumgebaseerde PCR-diagnostische testen.

Voordeel PoC testen

PoC testen kunnen binnen enkele minuten een betrouwbaar resultaat afleveren. Dit is erg belangrijk in bijvoorbeeld ziekenhuizen waar men patiënten snel moet kunnen testen om zo de patiënt naar de juiste afdeling te sturen.

Nadeel PoC testen

Hoewel PoC testen het testen op Covid kunnen revolutioneren is het echter zo dat de test enkel kan afgenomen worden door getraind personeel. Daarnaast hangt de betrouwbaarheid van de test niet af van de testmethode maar van het personeel dat de test afneemt. In Nederland moet ook een laboratorium met een prestatie verklaring en een moleculair bioloog of arts-microbioloog bij dit type diagnostiek zijn betrokken.